Στην πόλη Aix la Chapelle (σημ. Άαχεν), τον Οκτώβριο του 1818, οργανώθηκε συνέδριο των Μ. Δυνάμεων για να συζητήσουν το θέμα των «μικρότερων κρατών», όπως τα αποκαλούσαν. Ο Καποδίστριας υποστήριξε ότι η Ευρώπη έπρεπε να προστατευθεί από τη χρήση βίας και τις επεκτατικές πολιτικές των Μεγάλων Δυνάμεων. Και, για να γίνει αυτό, θα έπρεπε να δημιουργηθεί μια διευρυμένη συμμαχία, η οποία θα ήταν συνυπεύθυνη για την εξωτερική και εσωτερική ειρήνη όλων των κρατών της Ευρώπης. Δηλαδή, στην τετραπλή συμμαχία Ρωσίας-Αγγλίας-Αυστρίας-Πρωσίας θα έπρεπε να προστεθούν και τα υπόλοιπα Ευρωπαϊκά Κράτη. Αυτή ήταν η πρώτη προσπάθεια δημιουργίας ενός Οργανισμού, μιας Κοινωνίας των Εθνών, μιας Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Επίσης, ο Ιωάννης Καποδίστριας πρότεινε την θέσπιση συνταγματικών θεσμών και την προάσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Υπεστήριξε ότι, τα συντάγματα, εμποδίζουν την εξάπλωση των επαναστάσεων: «Ακριβώς αυτή η συνταγματικότητα ... η σοφή, ειλικρινής και εθελουσία, αποτελεί το μοναδικό όπλο να πολεμήσεις τον εχθρό σου από δεξιά και αριστερά» γράφει και αλλού: «Τα συντάγματα θα παρείχαν στους λαούς δυνατότητες πολιτικής σταθερότητας, γιατί, ενώ θα περιόριζαν το δεσποτισμό, θα καθόριζαν τα νόμιμα κοινωνικά δικαιώματα των ανθρώπων και έτσι θα προλάβαιναν την προσφυγή στην επανάσταση».
Υπεστήριξε την δημιουργία εθνικών κρατών με συνταγματικές Κυβερνήσεις. Όπως έγραφε: «οι λαοί πολεμούσαν για ανεξαρτησία θεμελιωμένη σε νόμους και θεσμούς και όχι σε παθητική υποταγή». Και πάλι: «Οι κυβερνήσεις έπρεπε να θεμελιώνουν το έργο τους επάνω στους νόμους και να αγρυπνούν και να πολεμούν για τον περιορισμό της αυθαίρετης εξουσίας. Ο διαφωτισμός και ο πολιτισμός προϋποθέτουν τη θεμελίωση του κυβερνητικού καθεστώτος επάνω στη διατήρηση των ηθών και των εθίμων των λαών και τη δύναμη του νόμου».
Η έννοια του συντάγματος ήταν μια από τις πιο σημαντικές ιδέες στο πολιτικό σύστημα του Καποδίστρια.
Ακόμα πάλεψε για την εξάλειψη της πειρατείας, την δημόσια καταδίκη της αρχής των επεμβάσεων σε ξένες υποθέσεις και την βαθμιαία ανεξαρτητοποίηση των αποικιών.
Η Αυστρία και η Αγγλία πολέμησαν με πείσμα αυτές του τις θέσεις.
Ο Καποδίστριας αγωνίστηκε για τις θέσεις του με υπομνήματα, αποφάσεις, συνεχείς διαβουλεύσεις με όλους τους διπλωμάτες των Μεγάλων Δυνάμεων. Πίστευε ακράδαντα ότι η κοινή πολιτική των λαών της Ευρώπης θα βοηθούσε όλους στην επίλυση των κοινωνικών τους προβλημάτων. Δεν θα χρειαζόταν οι λαοί να εξεγερθούν για να ζητήσουν τα δικαιώματα τους. Ο σύγχρονος κόσμος υλοποίησε πολύ αργότερα τις προτάσεις του Καποδίστρια. Για να τις κατανοήσει χρειάστηκε να υπάρξουν δυο παγκόσμιοι πόλεμοι.
Στο Άαχεν συζητήθηκε και το ζήτημα της Γαλλίας, το Σεπτέμβριο του 1818. Ο Καποδίστριας πρότεινε - και πέτυχε – το να μειωθεί κατά εξακόσια και πλέον εκατομμύρια φράγκα η πολεμική αποζημίωση που βάρυνε τη Γαλλία και να ενταχθεί και πάλι ως ισότιμο μέλος στην Τετραπλή Συμμαχία.
Ο βασιλιάς της Γαλλίας Λουδοβίκος ΙΗ’ θέλοντας να του δείξει την ευγνωμοσύνη του, του πρόσφερε ένα μεγάλο χρηματικό ποσό. Ο Καποδίστριας το αρνήθηκε και ζήτησε αντί αυτού να διατεθεί από ένα αντίτυπο όσων βιβλίων υπήρχαν εις διπλούν στη βιβλιοθήκη των Παρισίων, για τις βιβλιοθήκες της Ελλάδος.
Στο ίδιο συνέδριο, ο Ιωάννης Καποδίστριας πήρε την πρωτοβουλία να επιστήσει την προσοχή – και να κερδίσει την συμπάθεια – των συνέδρων στο εμπόριο των Μαύρων, το οποίο ήταν αντίθετο με τους ανθρωπιστικούς νόμους και κρατούσα ηθική. Για την αντιμετώπιση του θέματος πρότεινε να δημιουργηθεί ένας ειδικός οργανισμός που θα είχε την επωνυμία «L’ Institution Africaine». Ο οργανισμός αυτός θα διευθυνόταν από δικό του ανώτατο συμβούλιο και θα διέθετε δικαστική εξουσία και δική του στρατιωτική δύναμη.
Δυστυχώς το υπόμνημά του δεν εισακούστηκε γιατί τα κράτη της Ευρώπης, και ιδιαιτέρως η Αγγλία, δεν ήθελαν να χάσουν τα οικονομικά οφέλη που είχαν από την εκμετάλλευση των Μαύρων.
Έπρεπε να περάσουν 67 χρόνια, για να συμφωνήσουν όλοι στο Ευρωπαϊκό Συνέδριο του Βερολίνου (1884-1885) ότι πιό αποτελεσματική λύση για την καταπολέμηση του δουλεμπορίου θα ήταν η ίδρυση της «Association Internationale Africaine», με βασική δομή αυτήν που είχε προτείνει ο Καποδίστριας.
Η ακτινοβολία του Καποδίστρια είχε ξεπεράσει πλέον τα όρια της Ρωσικής Αυτοκρατορίας. Η εκτίμηση στο πρόσωπό του ήταν γενική. Οι βραβεύσεις για τις ιδέες και τα υπομνήματά του πάμπολλα. Μόνο στο συνέδριο του Άαχεν, ο τσάρος Αλέξανδρος Α’ του απένειμε το παράσημο του Αγίου Βλαδίμηρου Α’ τάξης, ο βασιλιάς της Πρωσίας το παράσημο του Μέλανος Αετού, ο αυτοκράτορας της Αυστρίας το παράσημο του Αγίου Στεφάνου της Ουγγαρίας, η Γαλλία τον Μεγαλόσταυρο της Λεγεώνας της τιμής, το βασίλειο της Βυρτεμβέργης το παράσημο της Πίστεως και η Πολωνία του Λευκού Αετού.
Αναχώρηση για την Κέρκυρα.
