Υγεία

  • Η Πρόνοια Προάστειο του Ναυπλίου

    ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΑΘ. ΧΩΡΑΣ δ.Θ.
    τ. Δ/ντὴς Yπ. Παιδείας

    Η ΠΡΟΝΟΙΑ ΠΡΟΑΣΤΕΙΟ ΤΟΥ ΝΑΥΠΛΙΟΥ

    Εἰσαγωγικά. Ἡ Πρόνοια, προάστειο τοῦ Ναυπλίου, εἶναι ἔργο τῆς δημογραφικῆς – οἰκιστικῆς πολιτικῆς τοῦ Ἰω. Καποδίστρια καὶ τῆς ἰδιαίτερης μέριμνας του γιὰ τὴν ἀποκατάσταση τῶν προσφύγων. Εἶναι ὅμως γνωστὴ ἡ Πρόνοια, ὄχι βέβαια ὡς τοπωνύμιο ἀλλὰ ὡς κατοικημένος τόπος, ἀπὸ τοὺς ἀρχαίους χρόνους. Στὸ σύντομο χρονικό, ποῦ ἀκολουθεῖ, παραθέτουμε ἱστορικὰ στοιχεῖα ἀπὸ τοὺς ἀρχαίους καὶ τοὺς νεώτερους χρόνους. Λεπτομερέστερα ὅμως ἐνδιατρίβουμε σὲ θέματα οἰκιστικά, σχολικὰ καὶ ἐκκλησιαστικὰ τῆς Προνοίας, ὅπως προκύπτουν ἀπὸ ἔγγραφα τῶν Γενικῶν Ἀρχείων τοῦ Κράτους (Γ.Α.Κ.) μεταξὺ τῶν ἐτῶν 1825-1832. Τὰ δεδομένα αὐτὰ παρουσιάζουμε σὲ συσχετισμὸ μὲ εἰδήσεις ἀπὸ τὰ ἀπομνημονεύματα περιηγητῶν καὶ μὲ ὅσα γράφονται γιὰ τὸ Ναύπλιον καὶ τὴν γειτονικὴ Πρόνοια ἀπὸ νεωτέρους ἱστορικούς.

  • Ο Κυβερνήτης Ιωάννης Καποδίστριας και οι αγώνες του για την προστασία του περιβάλλοντος

     

    Μια ακόμη, από τις σπουδαιότερες και ουσιαστικότερες άμεσες ενέργειες τουΚυβερνήτου,που αφορούσαν και στην περιφρούρηση της υγείας των κατοίκων – κυρίως των πόλεων και των κωμοπόλεων – για την προστασία του περιβάλλοντος,«την κάθαρσιν των δρόμων, από τους όγκους των ακαθαρσιών, αι οποίαι εμόλυνον τον αέρα, τον οποίον εισέπνεεν ο λαός, προς βλάβην της υγείας του»,μεταξύ των τόσων άλλων σοβαρών δραματικών γεγονότων, τα οποία καθημερινώς τον ταλάνιζαν. Αποδεικνύει τις τόσο ανθρώπινες αποφάσεις του για τον Ελληνικό λαό και την βαθιά του γνώση των επειγόντων καθηκόντων του, αμέσως μετά την άφιξή του.

    Στις 27 Φεβρουαρίου του 1828, ο προσωρινός Διοικητής της επαρχίας και της πόλεωςΝαυπλίου, έστειλε «προς τον τοποτηρητήν, τον αρχιερέα της επαρχίας και της πόλεως ταύτης, του Ναυπλίου, κατ’ εντολήν του Κυβερνήτου», έγγραφον, το οποίον αναφερόταν σε σοβαρό πρόβλημα:«Στην υγιεινή κατάσταση των κατοίκων και στην μόλυνση του περιβάλλοντος[i].

  • Οι Κυβερνητικές πολιτικές υπέρ της δημόσιας υγείας των κατοίκων του Ναυπλίου

     

    Η απουσία ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης και κοινωνικής πρόνοιας ασθενών και τραυματιών έγινε ιδιαίτερα αισθητή στον ελλαδικό χώρο κατά τη διάρκεια της Επανάστασης. Οι Έλληνες από τις πρώτες κιόλας μέρες του αγώνα της Ανεξαρτησίας είχαν να αντιμετωπίσουν εκτός από τους τραυματίες των μαχών και τουςνοσούντες από επιδημικέςκαι όχι μόνο ασθένειες. Αναπόφευκτα δηλαδή επακόλουθα των ανύπαρκτων μέτρων υγιεινής που χαρακτήριζαν τα στρατόπεδα των μαχητών και τις πόλεις που συγκεντρώνονταν οι πρόσφυγες.

     

    Σε κείμενα της εποχής συχνές είναι εξάλλου οι αναφορές για την εμφάνιση επιδημιών στην Πελοπόννησο,όπως η πανώλη, ο εξανθηματικός τύφος, η δυσεντερία, η χολέρα, η ευλογιά, οι οποίες στο πέρασμά τους προκαλούσαν περισσότερα θύματα ακόμα και από τις πολεμικές αναμετρήσεις. Παρά τη λήψη εκτάκτων μέτρων που έλαβαν οι προσωρινές κυβερνήσεις (1821-1827) και ο Ιωάννης Καποδίστριας(1828-1831), τα καταστρεπτικά αποτελέσματα των επιδημιών δεν έλειψαν καθ’ όλη τη διάρκεια των συγκρούσεων.

    Από τις πλέον ευάλωτες στις λοιμικές νόσους περιοχές ήταν τοΝαύπλιο,εξαιτίας των στρατευμάτων που στρατοπέδευαν στην πόλη και του άμαχου πληθυσμού που καθημερινά συνέρρεε εκεί επιζητώντας ασφάλεια. Η πόλη ως έδρα της Κυβέρνησης λογικό ήταν να τραβήξει την προσοχή των ιθυνόντων για τη λήψη κατάλληλων υγειονομικών μέτρων και νοσηλευτικής φροντίδας από την αρχή κιόλας του Αγώνα. Στο πλαίσιο αυτό κρίθηκε αναγκαίο να ιδρυθούν εθνικά νοσηλευτικά ιδρύματα – αρχικά στο Ναύπλιο- και να συγκροτηθούν υγειονομεία.

  • Οι πολύτιμες Ιατρικές υπηρεσίες του Ελβετού Louis-André Gosse

    O Louis-André Gosse γεννήθηκε στην Γενεύη Ελβετίας το 1791 από πατέρα φαρμακοποιό. Χάρις την οικονομική στήριξη του πατέρα του σπούδασε Ιατρική στο Παρίσι, όπου αναγορεύθηκε και διδάκτωρ της ιατρικής σχολής.

    ygeiaΤο 1820 εγκαταστάθηκε στην Γενεύη όπου εξάσκησε το Ιατρικό επάγγελμα με μεγάλη επιτυχία. Παράλληλα όμως ασχολήθηκε με την πολιτική εκλεγόμενος αντιπρόσωπος του Φιλελεύθερου Κόμματος.

    Μετά την απρόσμενη έκρηξη της Ελληνικής επανάστασης του 1821 κόντρα στον Ευρωπαϊκό απολυταρχισμό, έγινε μέλος της Φιλελληνικής επιτροπής της Γενεύης και σε μια στιγμή ενθουσιασμού αποφάσισε να μεταβεί στην επαναστατημένη Ελλάδα για να προσφέρει τις υπηρεσίες του για 2 χρόνια. Ο Gosse κατάλαβε πως με αυτή του την κίνηση θα βοηθούσε χιλιάδες ανθρώπους και στον ευγενή αυτό σκοπό θυσίασε προσωρινά τα ατομικά του συμφέροντα, την ήσυχη οικογενειακή του ζωή και την εξασφαλισμένη χρηματοφόρα πελατεία του. Να σημειωθεί ότι την τελική του απόφαση ο Gosse την έλαβε μόνο όταν εξασφάλισε την άδεια της μητέρας του με την οποία διατήρησε και συχνή αλληλογραφία και κατά την διάρκεια της παραμονής του στην Ελλάδα.

  • Ὄχι, ὁ Καποδίστριας δέν ἦταν σάν τούς σημερινούς Πολιτικούς.

    Aigina Stasidi 400Πρό ἡμερῶν δημοσιεύτηκε ἕνα κείμενο τοῦ κ. Ἀριστείδη Χατζῆ καθηγητοῦ Φιλοσοφίας Δικαίου & Θεωρίας Θεσμῶν στό Ἐθνικό & Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Ἀθηνῶν καί μέλος τῆς ἐπιτροπῆς «Ἑλλάδα 2021» στό ὁποῖο ὑποστηρίζει ὅτι, ὁ Ἰ.Καποδίστριας, τόν καιρό πού ἡ πανώλη ἔπληξε τήν Ὕδρα, ἔκλεισε τίς ἐκκλησίες.

    Κατάπληξη μᾶς δημιουργεῖ πῶς ὁ κ.Καθηγητής ἐνῶ περιγράφει, μέ τρόπο ἀναλυτικό, τίς ἐνέργειες τοῦ Ἰ. Καποδίστρια, τοῦ ἀδελφοῦ του, Βιάρου Καποδίστρια, Ἐπιτρόπου Ὑγείας τοῦ νησιοῦ καί τοῦ διορισμένου στήν Ὕδρα γιατροῦ κ. Καλογερόπουλου, προσπερνᾶ ἐπιλεκτικά κάποια στοιχεῖα πού παρακάτω παραθέτουμε.

    Οἱ ὁδηγίες πού ἔδωσε ὁ Βιάρος Καποδίστριας πρός τούς ὑγειονομικούς ὑπευθύνους τοῦ νησιοῦ τῆς Ὕδρας, ἔγγραφο μέ ἀριθμό 61 καί δημοσιεύονται στήν Γενική Ἐφημερίδα τῆς Ἑλλάδος στίς 23 Ἰουνίου 1828, εἶναι σαφείς:

    «Γ΄. Ἅπαντες οἱ έφημέριοι καθεκάστης ἐφημερίας ἔχουσι χρέος νὰ σημειόνωσι τὴν ἄδειαν τοῦ ἐνταφιασμοῦ εἰς βιβλίον, τὸ ὁποῖον θέλει ἐπαριθμεῖται εἰς κάθε φύλλον, καί σφραγίζεται καὶ ὑπογράφεται ἐξ ἑνός τῶν Ὑγειοαστυνόμων, ὡς τό σχέδιον β’ («Σήμερον ἐνταφιάσθη ὁ......... ἤ ἡ........ κατά τήν ἔγγραφον ἄδειαν τοῦ Ὑγειοαστυνόμου ὑπ’ Ἀρ......»)

    Εἰς τό αὐτό βιβλίον ὁ ἐφημέριος θέλει ἔχει χρέος νά σημειοῖ τά βαπτίσματα καί τά στεφανώματα κατά τά σχέδια ὑπ’ Ἀρ. ε’ («Σήμερον ἀνεδέχθη ἐκ τῆς ἁγίας κολυμβήθρας τό...... ἄῤῥεν..... ἤ θῆλυ..... ὁ...... ἤ ἡ........ νομίμως γεννηθέν, ἤ γεννηθεῖσα παρά τῆς μητρός....... καί παρά τοῦ...... πατρός, καί ἦτον ἡμερῶν...... ἤ μηνῶν, καί ὠνομάσθη.......») καί στ’ («Σήμερον μετά τήν ἔγγραφον ἄδειαν τοῦ Πανιερωτάτου Μητροπολίτου Αἰγίνης, καί μετά τήν ἐξομολόγησιν καί μετάληψιν τῶν ἁγίων καί ἀχράντων μυστηρίων, συνέζευξα εἰς νόμιμον γάμον κατά τούς κανόνας τῆς ἁγιωτάτης ἡμῶν ἐκκλησίας τόν.......... καί τήν............ ἤ εἰς πρῶτον, ἤ εἰς δεύτερον, ἤ εἰς τρίτον γάμον, καί παράνυμφοι τῆς αὐτῆς μυσταγωγίας ἦτον.......»).

    Ὅπως ἀντιλαμβανόμαστε ἀπό τά ἀνωτέρω ἔγγραφα, στήν Ὕδρα τελοῦνταν κανονικά κηδείες, βαπτίσεις καί γάμοι. Εἰδικά γιά τό Μυστήριο τοῦ Γάμου προβλεπόταν οἱ νεόνυμφοι νά ἔχουν κοινωνήσει τῶν Ἀχράντων Μυστηρίων. Πῶς θά γίνονταν λοιπόν ὅλα τά παραπάνω καί εἰδικά τό Μυστήριο τῆς Θείας Εὐχαριστίας ἐάν οἱ Ἐκκλησίες ἦταν κλειστές;

    Μέσα στον Ἰουνίο του 1828 ἔπαυσαν τά μέτρα καί ἀπεκατεστάθη ἡ ἐπικοινωνία μέ τήν ὑπόλοιπη Ἑλλάδα, ὅπως ἀναφέρεται στήν Γενική Ἐφημερίδα τῆς Κυβερνήσεως: «Τά φρονίμως ληφθέντα καί ἀκριβῶς ἐκτελεσθέντα ἐν Ὕδρᾳ ὑγειονομικά μέτρα δέν ἐβράδυναν νά ἀποκαταστήσουν εἰς τήν προτέραν ἀσφάλειαν τήν ὑγείαν ἐκείνης τῆς νήσου. Ὅθεν παρελθουσῶν ἤδη τῶν τεσσαράκοντα ἡμερῶν τῆς καθάρσεώς της, ἔλαβεν ἐλευθέραν συγκοινωνίαν μέ τά λοιπά ὑγιῆ μέρη τῆς Ἑλλάδος. Κατ’ αὐτήν τήν περίστασιν ὁ Ἔκτακτος Ἐπίτροπος τῶν Δυτικῶν Σποράδων ἐξέδωκε τήν ἑξῆς προκήρυξιν εἰς τήν νῆσον Ὕδραν. Μετ’ οὐ πολλάς δ’ ἡμέρας ἐξέρχεται καί ἡ νῆσος Σπέτσαι ἀπό τήν τεσσαρακοστήν τῆς προφυλάξεώς της, καθότι δέν συνέβη οὐδ’ εἰς αὐτήν τίποτε ἱκανόν νά μᾶς βάλῃ εἰς ἀμφιβολίαν περί τῆς ἐντελοῦς ὑγείας της.»

    Ἀντίθετα ὁ κ.Χατζής ἀναφέρει ὅτι : «Στίς 5 Μαΐου ἡ Κυβέρνηση ἀποφάσισε νά διατηρήσει τά ὑγειονομικά μέτρα προφύλαξης γιά ἀόριστο χρόνο, τηρώντας τα μέ μεγάλη αὐστηρότητα, ἰδιαίτερα στή θαλάσσια περιοχή μεταξύ τῶν δύο νησιῶν και τῆς Πελοποννήσου. ..»

    Μᾶς παραθέτει καί μᾶς τονίζει ὅτι: «Αὐτό ἀποδεικνύεται μέ ἕναν ἀπό τούς πρώτους νόμους πού πέρασε ὁ ἴδιος τόν Αὔγουστο τοῦ 1828, ὅταν πιά ἡ ἐπιδημία βρισκόταν σέ ὕφεση. Στίς 20 Αὐγούστου τοῦ 1828 ἐξέδωσε Ψήφισμα «Περί ὑγειονομικῶν διατάξεων» (Ψηφ. 15/20.8.1828).» Αὐτό τό ψηφισμα δέν ἔγινε ὅμως ΠΟΤΕ νόμος τοῦ Κράτους διότι ΠΟΤΕ δέν δημοσιεύθηκε στήν ἐφημερίδα τῆς Κυβερνήσεως ὥστε νά ἔχει ἰσχύ ὡς νόμος τοῦ Κράτους. Τό ψήφισμα αὐτό, ἀκόμα καί ἄν ὑπάρχει, διότι καί αὐτό ἀμφισβητεῖται μιᾶς καί τό πρωτότυπο δέν ὑπάρχει, ἀλλά μόνο ἕνα αντίγραφο, γιατί δέν ἐνεργοποιήθηκε πρίν την επιδημία;

    Εἶναι ἄξιο ἀπορίας πῶς ἕνας Καθηγητής, πού ἔχει ὡς σκοπό νά ἀναζητᾶ τήν ἀλήθεια καί τήν γνώση, νά ἀποσιωπᾶ κείμενα καί νά χρησιμοποιεῖ ἐπιλεκτικά κάποια ἄλλα.

    Τά παραπάνω δέν τά γνωρίζει ὁ κ. Καθηγητής ὁ ὁποῖος τυγχάνει καί μέλος τῆς ἐπιτροπῆς «Ἑλλάδα 2021»; Παραθέτει μέ λεπτομέρειες τά γεγονότα τῶν ἡμερῶν ἐκείνων καί δέν γνωρίζει τά προαναφερόμενα; Τί εἶναι αὐτό πού ὁδηγεῖ τόν κ. Χατζή νά θυσιάζει ἀκόμα καί τήν ἐπιστημονική του ἐγκυρότητα προκειμένου νά ἐπιτύχει τό ἐπιθυμητό γιά ἐκεῖνον, ἀποτέλεσμα; Ποιά εἶναι ἡ σκοπιμότητα ὅλων αὐτῶν; Τί θέλει νά πετύχει;

    Μήπως προσπαθεῖ νἀ ἀλλοιώσει τά πραγματικά γεγονότα μέ τρόπο ἄγαρμπο καί ἀντιεπιστημονικό, ὥστε νά κάμψει τίς ἀντιστάσεις τοῦ πιστοῦ λαοῦ πού τιμᾶ καί σέβεται τόν Ἰ.Καποδίστρια; Μήπως θέλει νά περάσει τό μήνυμα ὅτι, ἀφοῦ ὁ Καποδίστριας, πού τόσο τιμᾶτε καί σέβεστε, ἔκλεισε τίς Ἐκκλησίες ἐσεῖς γιατί ἀντιδρᾶτε; Ποιόν σκοπό ἄραγε ἐξυπηρετεῖ ὁ κ. Χατζής;

    Αὐτό ὅμως πού προξενεῖ κατάπληξη εἶναι ἡ υἱοθέτηση αὐτῶν τῶν θέσεων ἀπό μέρους τῶν Ἱεραρχῶν, οἱ ὁποῖοι χωρίς κἄν νά ἐξετάσουν τά γεγονότα, ἔτρεξαν νά καθησυχάσουν τούς πιστούς ὅτι, δέν πειράζει πού ἔκλεισαν οἱ Ἐκκλησίες, ἔχει ξαναγίνει.

    Ὅλα τοῦτα μᾶς προξενοῦν σκέψεις καί ἀνησυχία γιά τά τεκταινόμενα καί θεωρήσαμε χρέος μας νά δώσουμε στή δημοσιότητα ὅλα τά στοιχεῖα, ἐπαρκῶς στοιχειοθετημένα καίτεκμηριωμένα. Πρέπει νά ξυπνήσουμε καί νά ἀντιληφθοῦμε ὅτι οἱ Πολιτικοί ἀλλά καί πολλοί Ἐκκλησιαστικοί ἄρχοντες προσπαθοῦν νά μᾶς ἀποκόψουν ἀπό τήν Ὀρθόδοξη Πίστη μας.

    Νικόλαος Καρζῆς

    Ἠλ/γος – Μηχ/κος ΕΜΠ

    Έδημοσιεύθη στην έφημερίδα "ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΤΥΠΟΣ" τήν 3 Ἀπριλίου 2020

  • Υγεία

    Ο Καποδίστριας, έχοντας σπουδάσει την ιατρική επιστήμη οργάνωσε τον τομέα της υγίειας και δημιούργησε το πρώτο σύγχρονο λοιμοκαρθατήριο για τις κοινοτήτες που πλήττονταν από επιδημίες, όπως τύφο, ελονοσία, δυσεντερία.Ετσι κατόρθωσε και αντιμετώπισε με επιτυχία την πανώλη που έπληξε το Ναύπλιο, τις Σπέτσες και την Ύδρα, λαμβάνοντας επείγοντα και αποτελεσματικά μέτρα. Μερίμνησε και ιδρύθηκαν στον Πόρο το πρώτο ναυτικό νοσοκομείο (25-11-1829) με πρώτο διευθυντή τον αρχίατρο Χρονία Δροσινό το 1828 στις εγκαταστάσεις της Ιεράς Μονής Ζωοδοχού Πηγής Πόρου, το πρώτο ορφανοτροφείο του έθνους για τα ορφανά των πολεμιστών του αγώνα.Στο Μοναστήρι στεγάστηκαν 180 ορφανά και σε λίγο καιρό έφθασαν τα 500. Ίδρυσε στην Αίγινα το Ορφανοτροφείο το οποίο περιλάμβανε 12 δωμάτια προορισμένα το καθένα για 30 παιδιά, Εκκλησία και νοσοκομείο.

    Ίδρυσε τον πρώτο προσφυγικό καταυλισμό της χώρας στον οικισμό Πρόνοια στο Ναύπλιο για να στεγάσει τους πρόσφυγες που συνέρρεαν σ΄αυτό όταν απελεθευρώθηκε από τους Τούρκους. Τον οικισμό σχεδίασε ο αρχιτέκτονας Στ. Βούλγαρης.

    Σκοπός του Καποδίστρια ήταν ν' αξιοποιήσει το ιατρικό δυναμικό, να είναι αποτελεσματική η περίθαλψη των πληγωμένων και των άλλων ασθενών αλλά και ο επισιτισμός του λαού: «Τούτο το παξιμάδιον φαίνεται μεν άσχημον, είναι όμως καλόν, το εδοκίμασα ο ίδιος, και δύναται να χρησιμεύση ως αρίστη τροφή εις ανθρώπους παντάπασιν ατρόφους».

    Ο Ιωάννης Καποδίστριας προσπάθησε να ενημερώσει τους Έλληνες και να τους μεταφέρει τις ιατρικές γνώσεις της εποχής του με όρους εκλαϊκευμένης ιατρικής για τους κίνδυνους και την αποτελεσματική αντιμετώπιση των μεγάλων λοιμωδών νόσων.

    Δημοσίευσε ένα άρθρο «Περί της Ευλογιάς της θεοτικής και της δαμαλίτιδας». Παρουσίασε εισαγωγικά ως τις τέσσερις μάστιγες της Ευρώπης την πανώλη, την κίτρινη θέρμη, τη χολέρα και την ευλογιά. Περιέγραψε την τεχνική του εμβολιασμού, τις επιπλοκές του, την κλινική εικόνα της νόσου χωρίς δαμαλισμό και τη διαδρομή του εξανθήματος μετά τον εμβολιασμό. Ο Καποδίστριας περιέγραψε πως έγινε η πρώτη αποτελεσματική εκστρατεία εμβολιασμού του νεωτέρου Ελληνικού κράτους.
    Έγραψε ιατρικό άρθρο σχετικά με τον συνολικό αριθμό των εκφορητικών πόρων των ιδρωτοποιών αδένων.
    Μετέφρασε το γαλλικό έργο με τον τίτλο «Ιστορία της εισδρομής της χολέρας εις την Ευρώπη» που αφορούσε τις τρεις έως τότε γνωστές επιδημίας χολέρας, εξορμούμενης από Ινδίες στην Ευρώπη. Στο άρθρο του τονίστηκε η μεταδοτικότητα της νόσου, η παροδική της υποχώρηση με το ψύχος και η συμβολή των μεταφερόμενων στρατευμάτων στην εξάπλωσή της.
    Περιέγραψε σε άρθρο τις παρατηρήσεις του για τις ευφραντικές και ιλαρυντικές ιδιότητες του πρωτοξειδίου του αζώτου το οποίο ήταν το πρώτο αναισθητικό. Από το 1844 και κατόπιν τέθηκε σε χρήση ως αναισθητικό και μάλιστα στις ΗΠΑ από έναν οδοντίατρο ονόματι Οράτιο Ουέλς. O Καποδίστριας απασχολήθηκε από την ανακάλυψη αυτή, διαισθανόμενος το μέλλον της.
    Τέλος έγραψε ένα άρθρο το Σεπτέμβριο του 1831 με τίτλο «Περί της του ανθρώπου και των λοιπών ζώων διαφοράς». Αναφέρθηκε σε ανατομικές και φυσιολογικές διαφορές ανθρώπου - πιθήκου, και τόνισε ότι ο άνθρωπος είναι το τελειότερο δημιούργημα του Θεού. Αναφέρθηκε ακόμα στα πλεονεκτήματα του ανθρώπου, δηλ. στην όρθια θέση και το ορθό βάδισμα, στην κατασκευή της σπονδυλικής στήλης και των κάτω άκρων, στην θέση των αισθητηρίων και τη χρήση των άνω άκρων και δη του αντίχειρα.
  • Φαρμακοποιία

     

    Κατά την περίοδο της Επανάστασης δεν υπήρχε οργανωμένη επιμελητεία για την περίθαλψη των πληγωμένων αγωνιστών. Ήταν φρικτά τα «μαρτύρια» τους στα πεδία των μαχών. Ηεπιβίωσητους τις περισσότερες φορές ήταν θέμα τύχης. Μεγάλες ήταν οι ελλείψεις ιατρικού προσωπικού, εργαλείων και του αναγκαίου ιατροφαρμακευτικού υλικού. Χαρακτηριστική είναι η αναφορά του Ιωάννη Φιλήμονα στο θέμα αυτό:

    «Ελλείποντος οίουδήτινος νοσοκομείου στρατιωτικού, οι τραυματίαι και ασθενείς παρεπέμποντο ειςτας οικίας αυτών, ή ειςτην πλησιεστέραν πόλιν, ή μονήν ή χωρίον. Άλλως, οι στρατιώται ενοσοκόμουν τούτους, τυγχάνοντας αλλοδαπούς μάλιστα, όπου και όπως ήδύναντο. Γραία δε τις, ή κουρεύς, ή μοναχός, ή εμπειρικός επεσκέπτοντο αυτούς, πολλάκις στερούμενοι και αυτών των προχειρότερων οργάνων και μέσων οίον μήλης ή φλεβοτόμου, αλοιφής ή κηρωτής, τιλτού και των τοιούτων [...] Σπανιώτατοι ήσαν, και περιοδικοί ανεφαίνοντο, επιστήμονες ιατροί, άνθ’ ών οφείλομεν ειπείν, εμπειρικοί τινές χειρούργοι [...], παρά τούτους δε και τινές μυστηριώδη τινά κατά παράδοσιν γνωρίζοντες φάρμακα εκ χόρτων και άλλων συνθέσεων, κατά πολύ ωφέλιμοι εγίνοντο».

    φαρμακοποιιαΚατά την καποδιστριακή περίοδο καταβάλλονται προσπάθειες και για τη βελτίωση τηςφαρμακοποιίας.Αν και το ιατρικό επάγγελμα επηρεάστηκε από τις επιστημονικές επιτεύξεις και οεμπειρικός βοτανιστήςαρχίζει να γίνεται φαρμακοποιός, η ιατροφαρμακευτική περίθαλψη βρίσκεται σε νηπιακή κατάσταση. Είναι χαρακτηριστικό το γεγονός ότι επαφίεται στην ιδιωτική πρωτοβουλία όχι μόνο η παρασκευή φαρμακευτικών σκευασμάτων για την προάσπιση της δημόσιας υγείας αλλά και η εκπαίδευση όσων ενδιαφέρονται να ασκήσουν «την φαρμακευτικήν τέχνην». ΟΙωάννης Καποδίστριας, ως Κυβερνήτης και ιατρός, αποβλέποντας στην πρόληψη των ασθενειών που μάστιζαν τους κατοίκους της χώρας και γενικότερα στη βελτίωση της δημόσιας υγείας, φρόντισε για την εκπαίδευση τροφίμων του Ορφανοτροφείου της Αίγινας σε σχετικά επαγγέλματα.